Yusuf İleri
Ekonomik kriz tahribatını arttırıyor. Maliyetlerin beş kat artması inşaat sektöründe ciddi sorunlara neden olmaya başladı. Kamu müteahhitleri, iş bırakma eylemi yapacaklarına dair açıklama yaptı.
Bir taraftan “Dünyanın En Büyük 250 Uluslararası Müteahhidi” listesinin 2022 yılı sonuçlarına göre Türkiye, listede 42 firma ile ikinci sırada yer alıyor.
Diğer taraftan Türkiye Kamu Müteahhitleri Platformu Başkan Yardımcısı Mehmet Salih General’in açıklamalarında, inşaat sektöründe birçok maliyetin artmasından dolayı kamudan alınan işlerin birçoğunun bitirilemediği paylaşıldı.
KOBİ NİTELİKLİ KAMU MÜTEAHHİTLERİ ZORLANIYOR
Yapı taahhüt sektörü ikiye ayrılıyor. Birincisi yap-sat denilen genel olarak konut üretimine yönelik çalışanlar. Diğeri ise kamu kurum ve kuruluşlarının açtığı ihaleleri alan, devlete karşı -genellikle anahtar teslimi üzerinden- yapım işlerini üstlenenler. “Kamu müteahhitliği” olarak adlandırılan bu kesim, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında ihale edilen; alt yapı, üstyapı, sıhhi tesisat ve mekanik tesisatı ile elektrik, elektronik ve iletişim işlerini üstleniyor. Şikayetler ve itirazlarda bu kesimden geliyor.
Türk müteahhitlerinin 135 ülkede iş yaptıkları ve 438 milyar dolarlık bir iş hacmine ulaştıkları ifade ediliyor. Bunun yanında Türk inşaat sektörü yurt dışına ihracatta sağlıyor. Türkiye’nin inşaat sektörüne dayalı büyümesi, ortaya sayıca devasa boyutlarda KOBİ müteahhitler grubu çıkarıyor. Müteahhit sayısı 2020 verilerine göre 450 bin kişiyi aşıyor. Söz konusu kesim, iş peşinde koşarken ayrıca da sektörde fiyat kıran politika güdüyor. Müteahhit sayısındaki artış iş kalitesini yükseltecek şekilde teşvik edilmesi gerekirken tekelleşme faaliyetleri meydana geliyor.
TEMİNATLAR İRAT KAYDEDİLİYOR
Sektör temsilcileri tarafından müteahhitlerin fiyat farkları nedeniyle aldıkları kamu işlerini bitiremez hale geldikleri, bu nedenle yasaklı duruma geldiği ve teminatlarının irat kaydedildiği ifade ediliyor. Türkiye Kamu Müteahhitleri Platformu Başkan Yardımcısı Emrah Aydın Karabulut, kamuya yaptıkları işlerden dolayı oluşan fiyat farkı nedeni ile birçok müteahhit zarara uğradığını belirterek fiyat farkı, sicil affı, rücu davaların iptali, teminat mektupların iadesi taleplerinin karşılanmaması durumunda bir hafta iş bırakma eylemi yapacaklarını açıklıyor.
Meseleler, dünyada ve ülkemizde yaşanan pandemi salgını ve Rusya- Ukranya savaşı ile depreşiyor. 6 Şubat depremi ile sektörde istihdam edilen iş gücünün deprem bölgesine kayması ile sektörün bir darbe daha aldığı vurgulanıyor. Türkiye bütçesi devam eden işlerin finansmanını sağlamada zorlanıyor. Oysa işlerin tasfiyesi halinde yeniden ihalesi, devletin bütçesine 10 misline varacak ek yük getiriyor. Kamu kuruluşlarının 2024 yatırım bütçesi esaslarına göre yeni proje teklif etmeyeceği, yani yeni yatırım ve ihale yapılmayacağı prensipleri de sektörde gelecek kaygısını besliyor.
TALEPLER
Türkiye Kamu Müteahhitleri Platformu Başkan Yardımcısı Mehmet Salih General, kamu yatırımlarına dair sorunların çözülmesi için şu talepleri sıralıyor:
1)İşlerin bitirilebilmesi için reel fiyat farkı verilmesi,
2)İrat kaydedilen teminatların geri iade edilmesi ve sicil affı getirilerek cezalı duruma düşen firmaların yasaklarının kaldırılması,
3)İfa imkansızlığından dolayı süresi içinde işlerini tamamlamayanlara cezasız ek süre verilmesi,
4)Bu şartların sağlanmadığı durumda yükleniciye şartsız tasfiye hakkı verilmesi,
Taleplerin karşılanmaması halinde iflaslar ve işten çıkarmalara kadar varacak sonuçlardan söz ediliyor. Bu da memleketin günümüzdeki en can alıcı meselesinin gittikçe derinleşmesi anlamına geliyor.
