Devrimci İşçi Sendikası’nın (DİSK) çağrısıyla 24 Eylül Pazar günü İstanbul Kartal Meydanı’nda düzenlenen ‘Emekliler Buluşması’nın sonuç bildirgesi açıklandı.
Emeklilikte insanca bir yaşamın hak olduğu vurgulanan bildirgede, Türkiye’de 10,7 milyonu emekli aylığı alan olmak üzere, dul ve yetim aylığı alanlarla birlikte 15,2 milyonu aşkın emekli ve hak sahibi olduğu belirtildi.
2008 yılında kabul edilen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile emeklilik koşullarının zorlaştırıldığı ifade edilen bildirgede AKP iktidarının orta vadeli programla (OVP) emeklilikte adaletsizliğin devam edeceğini ve emeklilik sistemini özelleştireceğini açıkça dile getirdiği vurgulandı.
Bildirgede, “İkinci basamak emeklilik sistemine dönüşecek tamamlayıcı emeklilik sistemi (TES) hedefi hem kıdem tazminatı hem de sosyal güvenlik sistemi için büyük bir tehlike olarak durmaktadır. İkinci basamak emeklilik sistemi, mevcut kamusal emeklilik sisteminin daha da kötüleşmesi anlamına gelmektedir. İkinci basamak emeklilik sistemi yerine emekli aylıkları acilen iyileştirilmelidir” ifadeleri kullanıldı.
ATILMASI GEREK ADAMILAR SIRALANDI
Bildirgede, milyonlarca emeklinin ise asgari ücretin altında aylığa mahkum edildiğine dikkat çekilerek, emekliler için atılması gereken adımlar şöyle sıralandı:
*En düşük emekli aylığı en az asgari ücrete yükseltilmelidir. Bu tutar emeklilerin kök aylığı kabul edilmelidir. Ucube bir sistem olan tamamlama işleminden vazgeçilmelidir. Bunun yerine en düşük aylık asgari ücrete çekilmeli, diğer aylıklar da aynı oranda yükseltilmelidir.
*Emekli aylıkları arasındaki dengesizliğin giderilmesi için intibak düzenlemesi yapılmalıdır. Emekli aylıklarının bağlanmasında 2000 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası olmak üzere var olan üç ayrı sistemden doğan farklar ve dengesizlikler giderilmelidir. Aynı sürelerle çalışan ve eşit prim ödeyen emeklilerin aylıkları arasındaki farklar eşitlik ilkesine aykırıdır. Aylık Bağlama Oranları eski düzeyine yükseltilmeli ve kapsamlı intibak düzenlemesi ile emekli aylıkları arasındaki eşitsizlik giderilmelidir.
*Emeklilik yaşı konusunda adalet ve denge sağlanmalıdır. Emeklilikte adil bir kademeli geçiş sistemi uygulanmalıdır. Uzun yıllardır verilen mücadele sonucu yapılan EYT düzenlemesi önemli bir mağduriyeti giderirken yeni adaletsizlikler yaratmıştır. Böylece Anayasa’nın eşitlik ilkesi ihlal edilmiştir. 8 Eylül 1999 gününden önce sigortalı olanlar için emeklilikte yaş koşulu olmadan emeklilik imkânı tanınırken, 9 Eylül 1999 ve sonrasında sigortalı olan kadınlarda 20 ve erkeklerde 17 yıl daha geç emeklilik söz konusu olmaktadır. Bir gün, bir ay, bir yıl farkla ortaya büyük bir dengesizlik çıkmıştır. Sigorta başlangıcı 9 Eylül 1999 ve sonrası olanlar için adil bir kademeli geçiş sistemi kabul edilmelidir.
‘İKRAMİYELER ASGARİ ÜCRET KADAR ARTIRILMALI’
*Yılda iki kez verilen emekli bayram ikramiyeleri en az asgari ücret kadar olmak üzere artırılmalıdır. 2018 yılından beri emeklilere yılda iki kez, Kurban ve Ramazan bayramlarında verilen emekli bayram ikramiye tutarları yeniden düzenlenmelidir. 2018 yılında 1.000 TL olarak belirlenen emekli bayram ikramiyeleri aradan geçen 5 yılda asgari ücrete göre oldukça geriledi. 2018 Mart ayında emekli bayram ikramiyesi 1.603 TL olan asgari ücretin yüzde 62’si kadardı. 2023 Haziran’da ise 2.000 TL olan emekli bayram ikramiyesi 11.402 TL olan asgari ücretin yüzde 18’ine kadar geriledi. Emekli bayram ikramiyeleri asgari ücret kadar artırılmış olsaydı bir bayram için 7.113 TL olarak uygulanacaktı. Emekli bayram ikramiyeleri harçlık olmaktan çıkarılmalı ve asgari ücret düzeyine yükseltilmelidir.
*Emekli ile dul ve yetim aylıkları belirlenirken emekliler söz ve karar sahibi olmalıdır. Emeklilerin sendika kurma hakkı önündeki engeller kaldırılmalı, işçi emeklilerine aylıklar belirlenirken toplu sözleşme hakkı tanınmalıdır. Emekli sendikalarına dönük kapatma davalarından vazgeçilmelidir. Hükümet emekli sendikalarını kapatma girişimlerinden vazgeçmelidir.
